"Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy"

Trong ba ngày Tết, dân gian ta có tục “Mồng một Tết cha, mồng hai Tết mẹ, mồng ba Tết thầy”. Câu thành ngữ này phản ánh một nếp sống đẹp trong truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay.

Theo thông lệ truyền thống của Việt Nam, “cha” được hiểu như là bên nội, “mẹ” được hiểu như là bên ngoại. Do vậy, vào hai ngày đầu tiên của năm mới, con cái, cháu chắt đều hướng về tổ tiên, ông bà, cha mẹ hai bên để được nghe lời giáo huấn, dạy dỗ của ông bà, cha mẹ và các bậc trưởng bối, từ đó nâng cao đức hạnh của bản thân và tiếp tục duy trì gia phong mà tổ tiên truyền lại.

Vào hai ngày này, con cháu ăn mặc thật trang nghiêm, chỉnh tề, mùng 1 về bên nội, mùng 2 về bên ngoại để lễ kính, dâng bao đỏ cúng dường tổ tiên, ông bà, cha mẹ và các bậc cao niên để tỏ lòng biết ơn, nói những lời chúc phúc tốt đẹp và sẵn sàng tiếp nhận lời dạy của tổ tiên. Sau đó, ông bà, cha mẹ mới dặn dò con cháu những điều cần thiết trong năm mới rồi gửi tặng phong bao “lì xì” như trao truyền gia phong tổ tiên cho con cháu, để con cháu tiếp tục gìn giữ và phát triển.

Mở rộng ra, chúng ta cũng có thể hiểu “cha” được ví như “Trời”, “mẹ” được ví như “Đất”. Ý nghĩa của câu này nhắc nhở chúng ta vào dịp Tết phải biết tri ân Trời Đất, tri ân tổ tiên, ông bà, cha mẹ.

Sau hai ngày đầu năm “Tết cha”, “Tết mẹ”, vào ngày mùng 3 Tết, mọi người thường rủ nhau đến chúc Tết thầy cô giáo để tỏ lòng biết ơn, kính trọng và ôn lại kỷ niệm xưa đối với những thầy cô giáo cũ.

Tuy nhiên, chữ “thầy” ở đây không chỉ bao gồm những người thầy đứng trên bục giảng đã dạy dỗ chúng ta mà còn bao gồm cả bạn bè và những người thân xung quanh chúng ta. Với tinh thần “tôn sư trọng đạo”, người Việt luôn quan niệm “nhất tự vi sư, bán tự vi sư” (một chữ là thầy, nửa chữ cũng là thầy). Bạn bè của chúng ta cũng là những người thầy trong cuộc sống của chúng ta, giúp chúng ta học hỏi được rất nhiều điều. Nhưng đầu tiên, chúng ta phải hướng tới những người Thầy căn bản, những người Thầy trên giảng đường, trong trường lớp đã dìu dắt và dạy dỗ chúng ta những điều hay lẽ phải từ khi chúng ta còn nhỏ. Tiếp đến, những người bạn, những người đồng nghiệp trao đổi với chúng ta những kinh nghiệm học tập, kinh nghiệm làm việc trong công việc và trong cuộc sống, họ đều là những người thầy của chúng ta. Từ đó chúng ta mở rộng tâm tri ân của mình đối với tất cả mọi người để hạnh phúc lan tỏa khắp muôn nơi.