Báo cáo tâm đắc học tập “Phép Tắc Người Con” – Tập 5

Hệ thống Giáo dục Khai Minh Đức xin trân trọng giới thiệu tập 5 – BÁO CÁO TÂM ĐẮC HỌC TẬP “PHÉP TẮC NGƯỜI CON” của Thầy giáo – Cố vấn giáo dục Phạm Đình Tú.

Trong tập 5 này, chúng ta sẽ cùng nhau học chữ “Tín”. Người xưa đã dạy, chữ “Tín” quý hơn vàng. “Một lần bất tín, vạn lần bất tin”, “Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng”. Để xây dựng niềm tin và uy tín của mình trong lòng mọi người thì chúng ta phải rất vất vả, bền bỉ, lâu dài. Nhưng nếu chúng ta không có sự trân trọng, không luôn luôn ý thức giữ chữ tín của mình thì mình sẽ dễ dàng đánh mất nó.

Con người ta mỗi lúc lập ngôn đều có Trời biết, Người biết, Đất biết. Cho nên, “phàm nói ra, tín trước tiên”, lời nói của con người phải lấy chữ “Tín” làm đầu.

Sách “Ích Trí” viết rằng: “Vua tôi không tin nhau thì nước không yên; Cha con không tin nhau thì nhà không thuận; Anh em không tin nhau thì tình không thân thiết; Bạn bè không tin nhau thì giao du lơ là”.

Chữ “Tín” quan trọng vô cùng. Người xưa đã dạy: “Người mà không giữ chữ tín thì không biết điều gì nên hay không nên . Cũng giống như xe lớn mà không có ách, xe nhỏ mà không có gọng thì làm sao đi được”.

Cổ nhân cũng nói rằng: “Nhân vô tín bất lập”, người không có chữ “Tín” thì không có chỗ đứng trong xã hội.

Ca dao Việt Nam có rất nhiều câu cũng rất hay để nhắc nhở chúng ta về chữ Tín.
“Người sao một hẹn thì nên
Người sao chín hẹn thì quên cả mười.”
***
“Nói lời phải giữ lấy lời
Đừng như con bướm, đậu rồi lại bay”.
***
“Nói chín thì phải làm mười
Nói mười làm chín, kẻ cười người chê”.

Đó đều là những lời nhắc nhở của ông cha ta, hy vọng con cháu đều biết giữ chữ “Tín” như giữ chính con ngươi trong mắt mình.

Không có một bậc hiền nhân quân tử nào lại là người thất tín cả. Cho nên mới nói: “Làm được mới nói là Thánh Nhân; Nói được làm được là hiền nhân; Nói được mà không làm được là lừa gạt người”. Vì vậy, nói ra phải giữ lời, phải luôn ghi nhớ trong lòng, phải thực hiện lời mình đã nói, đó là biết được giữ chữ “Tín”.

Chữ “Tín” của người xưa không chỉ chú trọng ở lời nói, mà ngay cả trong ý nghĩ họ cũng không muốn làm trái với lương tâm mình. Vì vậy, chữ “Tín” đã được nâng lên một bậc để trở thành tín nghĩa, đạo nghĩa, tình nghĩa,

Trong mối quan hệ ngũ luân, “Tín” giữ vai trò bổn phận, trách nhiệm, nghĩa vụ để các mối quan hệ giữa người với người trở nên tốt đẹp hơn.

Chữ “Tín” trong mối quan hệ cha – con là rường mối quan trọng nhất. Việc hình thành nhân cách của một người có ảnh hưởng lớn nhất là từ gia đình. Nếu như trong nhà, cha mẹ không coi trọng lời nói, không làm tròn bổn phận thì sẽ khiến con cái trở thành đứa ngỗ nghịch khó bảo. Con cái không có được niềm tin trong lòng cha mẹ thì cũng sẽ trở thành những kẻ bất nhân. “Cha mẹ nhân từ, con cái hiếu thảo”, gia đình phải như vậy thì gia phong mới được vững bền.

Chữ “Tín” trong quan hệ thầy – trò cũng vậy. Người xưa nói: “Một ngày làm thầy, cả đời là cha”. Đạo nghĩa thầy trò vô cùng thiêng liêng nhất. Tuy không phải là cha để nuôi nấng thân thể, nhưng người thầy giúp học trò tăng trưởng trí tuệ, thành tựu học nghiệp, đạo nghiệp. Tuy chẳng phải là con ruột để bồng bế yêu thương, nhưng thầy luôn lo lắng, dõi theo học trò mà tán dương, hy vọng. Như vậy, chữ “Tín” trong quan hệ thầy – trò đã trở thành tín nghĩa, đạo nghĩa.

Chữ “Tín” trong quan hệ quân – thần là cái gốc để đất nước thái bình, nhân dân hạnh phúc. Lời nói của người lãnh đạo phải đều là lời nói có trí tuệ, có trách nhiệm thì cấp dưới mới tin tưởng, mới tuân thủ, đất nước mới được an định. Chữ “Tín” của cấp dưới không chỉ là ở lời nói mà thông qua việc làm có thể nhận được sự tín nhiệm của người lãnh đạo, lại còn phải biết khuyên can khi lãnh đạo có sai lầm. Người cấp dưới biết giữ chữ “Tín” với cấp trên thì cũng chính là giữ tín với cha mẹ và thầy cô, là giữ “Tín” với dân với nước. Vì thế, chữ “Tín” trong quan hệ quân – thần chính là nền tảng trong việc dựng nước và giữ nước.

Trong quan hệ vợ – chồng, chữ “Tín” giúp nếp nhà êm ấm, an vui, lại giữ cho ngũ luân bền chặt.

Quan hệ anh – em mà có tín nghĩa, có ân nghĩa và tình nghĩa… thì cũng chính là đang báo hiếu song thân, là cơ sở cho gia đạo hưng long, gia đình bền vững.

Chữ “Tín” trong quan hệ bạn bè lại càng phải xem trọng. Người xưa nói: “Cha mẹ là gia tài, anh em là chỗ dựa, bè bạn là cả hai”. Quan trọng nhưng cũng dễ dàng tan vỡ, đó chính là mối quan hệ bạn bè. Con người từ nhỏ đến lúc tuổi già, chẳng ai là không có bạn. Thành công hay thất bại, vui buồn hay sướng khổ, trẻ nhỏ hay lão ông… đều cần có bạn. Bạn để tâm tình, khuyên bảo, cũng có khi nhờ bạn để tiến thân hoặc thành tựu sự nghiệp, đều cần có “Tín”.

Vì vậy mới nói rằng: Chính quyền, dân chúng giữ “Tín” thì nước không loạn. Cha mẹ, con cái giữ “Tín” thì nhà không tan. Vợ chồng giữ “tín” thì yên ấm trong nhà. Anh em giữ “Tín” thì cốt nhục tình thâm. Huống hồ là bằng hữu kết giao hay những mối manh mua bán, vốn là quan hệ mong manh nhạy cảm.

Chúng ta hãy cùng nhau nghiên cứu và học tập từ bài báo cáo tâm đắc của Thầy giáo Phạm Đình Tú để tìm hiểu những câu chuyện về chữ Tín rất ý nghĩa mà Thầy kể lại: Câu chuyện về bà Ngô Thị Ngọc Giao – thân sinh của vua Lê Thánh Tông, câu chuyện về ngài Vũ Tuấn Chiêu – một trong ba Trạng nguyên lớn tuổi nhất Việt Nam, câu chuyện về Bác Hồ…